Onlangs zond Nieuwsuur een reportage uit over een nieuw fenomeen: eco-angst en klimaatdepressie. In de uitzending kwamen verschillende mensen aan het woord – helaas enkel vrouwen – die hun gevoelens uitten. Aan het eind van de uitzending interviewde programmamaker Jeroen Wollaars een ‘klimaatexpert’  uit de VS (een man) Michael Shellenberger die aangaf dat het allemaal niet zo’n vaart zal lopen, dat het smelten van ijsmassa’s pas over 1000 jaar echt een probleem zal worden in het minst gunstige scenario (volgens IPCC…), dat er nog nooit iemand is dood gegaan aan klimaatverandering, dat technologie, waaronder kernenergie, oplossingen biedt en dan mensen de bijzondere gave hebben zich aan te passen. Beweringen die deels onwaar zijn en deels kloppen en mensen makkelijk op het verkeerde been kunnen zetten.

De teneur was: we moeten nu niet hysterisch gaan doen want dat kan wel eens aanstekelijk gaan werken en dan zadelen we veel mensen op onnodig veel stress voor niets. Voor de mensen die hun zorgen uitspraken in de uitzending moet het een klap in het gezicht geweest zijn dat Nieuwsuur de reportage afsloot met climate crisis denier Shellenberger (een columnist van Forbes Magazine, en ook een lobbyist voor kernenergie – zie voor een kritiek op hem: kritiek op Shellenberg.

Omdat ik samen met Opleidingsdirecteur Climate Studies en Environmental Sciences) Marjo Lexmond van Wageningen UR ook in de reportage zat – met een wel zeer beknopte bijdrage over hoe we in het onderwijs omgaan met dergelijke gevoelens (die ook onder studenten spelen, zie Kari-Anne van der Zon in de reportage) – heb ik na-afloop per mail contact gelegd met de reportage maker Hans Kema.

Ik heb aangegeven dat de reportage op zich niet verkeerd was (alhoewel ik het opnemen van de collectieve huilgeluiden van een sessie bij Artis voor mensen die hun gevoelens willen delen hierover onnodig vond, ook omdat het onderwerp daarmee in een bepaalde hoek wordt gezet, terwijl de gevoelens rondom duurzaamheid en klimaar steeds meer mainstream worden) maar dat het afsluitende interview een klap in het gezicht was voor de mensen die zich toch aardig kwetsbaar hadden opgesteld in de reportage. Hij gaf aan alleen verantwoordelijk te zijn voor de reportage en niet voor het daaropvolgende studio-interview. Wel zou hij mijn reactie doorgeven aan Jeroen Wollaars, de presentator van Nieuwsuur die het interview hield.

Het siert Wollaars dat hij mij kort daarna terug mailde om de keuze voor Shellenberg toe te lichten. Kort gezegd – Nieuwsuur wil ook altijd ‘de andere kant’ van het verhaal laten horen en een onderwerp vanuit verschillende perspectieven belichten. Shellenberger is volgens hem een internationaal bekende expert op het terrein van klimaatwetenschap. Nu snap ik dat het goed is een onderwerp vanuit verschillende perspectieven te belichten maar toch slaat de redactie hier de plank volledig mis. Ten eerste is de wetenschap helder: de bedreiging is van een enorme omvang en betreft de hele planeet en we hebben niet zo heel veel tijd, schattingen varieren van 7 tot 30 jaar, om onze leefstijlen, productiesystemen, economieen, etc. zodanig anders in te richten dat we het tij nog een beetje kunnen keren. Ofwel, er is wat dit betreft geen ‘andere kant’, hooguit kunnen we verschillen over de wijze waarop we te werk moeten gaan. Verder zijn er grote vraagtekens te zetten bij de expert Shellenberger (zie link hierboven) – waarom hij is gekozen en niet een van de vele klimaatdeskundigen die Nederland rijk is vind ik vreemd. Ten slotte, als je dan andere perspectieven wilt laten zien, nodig dan een psycholoog uit die praat over coping-strategieen of laat initiatieven zien in huishoudens, straten, wijken en bedrijven die al bezig zijn met een transitie naar duurzamere energie, duurzamere voeding, etc. Het is niet alleen maar ‘doom and gloom’  er zijn ook hoopvolle handelingsperspectieven te vinden over de hele wereld. De laatste suggestie deed Wielaars af met iets in de trant van ‘we zijn geen goed nieuwshow en zoeken het debat op.’ (mijn interpretatie)

Tot mijn vreugde heeft Nieuwsuur, inclusief Jeroen Wollaars, nu, twee weken later, een remake gemaakt van de reportage, die genuanceerder is – mede door het goede begeleidende verhaal van Wollaars zelf en door het feit dat Shellenberger niet vrij spel meer heeft en beperkt wordt gehouden door de essentie van zijn mening.

Deze versie is hier te zien Re-make Nieuwsuurreportage Klimaatstress